Tarih Metodolojisi Ders Notları
Tarih Nedir?
Historia (Latince), Yarex (İbranice), Astura (Arapça).
Tarih, Geçmiş dönemlerde yaşamış insan topluluklarının başından geçen olay ve olguların yer zaman, neden sonuç ilişkisi içerisinde belgelere dayanarak kronolojik biçimde inceleyen bilim dalıdır.
Historia rerum gestarum : Tarih disiplini
Res gestae :Geçmişde yaşanan olaylara verilen isim
Ch.cellarius : Tarihi Devirleri oluşturuyor
Prehistorik/Eski Çağ(P)/Orta Çağ(M)/Yeni Çağ(N)/Bakır/Tunç/Demir/Tarihi Devirler
Geçmişten Günümüze Tarih Yazıcılığı Biçimleri
- Haberci Tarih : Anallara yazılan tarih
- Rivayetci (Hikayeci) Tarih : Yer ve zaman varken neden sonuç ilişkisi yoktur .Miletoslu Hekateos(Periodos ges, Genelogia)-Halikarnososlu Herodotos(Historia)
- Öğretici Tarih : En bariz hususiyeti tarih de ün yapmış kişilere büyük yer vermesidir örnek: Siyer (Thuykidide-Peleponeoslularla Atinalıların Savaşı)
- Neden ve Nasılcı Tarih Anlayışı : Son yıllarda ön plan çıkmıştır.
- Sosyal Tarih
Tarihi olayların meydana gelmesinde bir takım sebepler rol oynar
- Daimi sebepler : Irk, iklim, toprak
- Geçici sebepler : Dinler, göçler, doğal afetler
Tarihte meydana gelen olayların 2 nedeni vardır.
- Görünürdeki sebep
- Gerçek sebep
Tarihi Felsefe
Tarihi felsefe geçmişde yaşanan olaylardan çok bu olayların nedenlerini araştırır.
- Metafizik felsefe : İnsanlar tanrının iradesiyle yönetilir.
- Diyalektik felsefe : Ekonomik sebepler toplumların geleceğine yön verir.
- Bireyci felsefe : Toplumları büyük düşünürler yönetmiş.
Tarihi felsefe Teorileri
Dini(Teokratik) anlayış :
Batıda Hristiyanlığın doğuşuna kadar insanlar tarihin sonsuz bir döngüden olduğunu düşünürlerdi. Hristiyanlığın doğuşu ile bu durum tam anlamıyla değişmiştir tarihi bir defalık akıştan biricik olaylardan meydana geldiği ortaya çıkmıştır.
Materyalist anlayış
Bu düşünceye göre insanların geçmiş dönemlerdeki esas faktörü ekonomik üretim ile maddi çıkar ilişkisine dayanırdı.Karl max ve Federihc angel tarafından geliştirildi.
Ekspresyonist anlayış
Toplumu objektif bakış açısıyla anlatmaya karşı çıkarak sübjektif kişinin iç dünyasına ait gerçeği yansıtmayı savunmuştur.
Pozitivist anlayış
İdealist anlayış
Hümanist anlayış
Sosyal Bilimler
Coğrafya
Bütün tarihi olaylar coğrafi bir zemin üzerinde cereyan ettiği için tarih araştırmalarında araştırmacılar coğrafya ile ilgilenmek zorundadırlar.
İktisat
Çeşitli tarihi olayların temelinde ekonomik sebepler yatar bu olayların kanunları iktisat ilmince ortaya konur tarih ise bunları yorumlar
Filoloji
Dillerin yapısını tarihsel gelişimini ve birbirleriyle ilişkilerini inceleyen bilim dalı
Sanat Tarihi
Edebi eserlerin incelenmesi yorumlanması ve tasnifi ile ilgilenirler.
Kaynaklar
Sözlü Kaynaklar: Efsaneler, Destanlar, Hikayeler, Şiirler, Menkıbeler, Fıkralar,Atasözleri.
Yazılı Kayanaklar : Arşivler, Belgeler, Çizili ve Görsel Malzemeler, Görüntülü ve Sesli Malzemer, Kütüphaneler, Vekayinâmeler (Kronikler), Takvim-Yıllık,Şecereler (Geneoloji), Biyografiler, HatıratlarSeyahatnameler, Süreli Yayınlar (Dergi-Gazaete vb..)
Arkeolojik Kaynaklar: Yerleşmeler ve mimari öğeler, Paralar, Armalar, Nekropol kalıntılar
Arşivler
Başbakanlık Osmanlı arşivleri, Tapu kadastro Genel müdürlüğü arşivi, Vakıflar Genel müdürlüğü arşivi, Topkapı sarayı arşivi, Dolmabahçe sarayı arşivi, Cumhuriyet arşivi, Cumhurbaşkanlığı arşivi, ATASE.
Arşiv malzemeleri
Beratlar : Osmanlı devletinde bir kimseye verilen rütbe, nişan ve toprak imtiyazını gösterir.
Kanunnameler : Çeşitli sahalarda görülen lüzum üzerine kanun ve emirlerini ihtiva eden mecmua
Mühimme Defteri : Divanı hümayunda çıkan kararların işlendiği kayıt defteri.
Tahrir Defteri : Vergi mükelleflerinin çeşitli bilgilerinin ve ödemesi gereken vergi miktarını tertip eden belge.
Evkaf Defteri : Kişilerin kurdukları vakıfların gelirlerini denetimini gösteren kayıtlar .
Esrar Defteri : Çeşitli mal ve hizmetlerin fiyat ve narhları tutulur.
Ruznamçe : Günlük gelir ve giderlerinin tutulduğu defter.
Kütüphane Malzemeleri
Vekayınameler : Tarihi olayları kronolojik bir şekilde sübjektif olarak değerlendiren esereler. Takvim/Biyografi/Otobiyografi/Seyahatnameler/ Secereler/Hatıralar/Tarihi romanlar/Süreli yayınlar.
Tenkit : Bir konuya ait yazıyı veya eseri değeri bakımından gözden geçirme eleştirmedir. Tarihte tenkit tarihi bir olayın yahut tarihi bir yazının doğruluğunun tespiti demektir ikiye ayrılır.
Araştırma
+ Araştırma başkalarınında elde edebileceği verilere dayanmalıdır .
+ Tüme varım akıl yürütme tipi kullanılır.
+ Ciddi bir kütüphane ve arşiv çalışması gerektirir.
– Geçmişi bugün kadar kolay ve doğru bir şekilde bilmek ve incelemek imkansızdır.
– Tarihi olaylardan ve kanıtlardan gerçek bir sonuç çıkarmak oldukça zordur.
– İnsanların duyumları ve gözlemleri arasında farklılık olabilir.
