Kürdistan Teali Cemiyeti
Kürdistan Teali Cemiyeti, Osmanlı Ayan Meclisi üyesi Seyyit Abdulkadir Efendi tarafından 1919’ da İstanbul’da kuruldu. Cemiyetin gayesi Kürtlerin genel çıkarlarının gözetilmesiydi.
Manası “kürtleri yücelme derneği” olan Kürt Teali, ilk defa Kürtleri ayrı bir cemiyet olarak kabul gören Wilson Prensipleri dahilinde ayrı bir devlet kurmak amacıyla hareket etmişlerdir. Kürdistan Teali Cemiyeti kendilerini Kürtlerin temsilci kabul ediyorlardı. Kürdistan ve Jin isimli gazeteler çıkardılar. İngilizlerin çıkarları doğrultusunda hareketler izlediler. Sevr anlaşmasını uygulanmasından yanaydılar.
Cemiyetin gayesi, Kürtlerin genel çıkarlarının gözetilmesi ve milli davanın desteklenmesi, bu gayeye ulaşmak için dergi, gazete, kitap yayınlanması; Kürtçe eğitim verilecek okulların açılma idi. Bu doğrultuda İngilizlerin desteğiyle faaliyetler yürüttüler. TBMM’nin açılmasıyla ortadan kalktılar.
Kürdistan Teali Cemiyeti Yöneticileri
Bedirhanzade Mustafa Zihni; eski Hicaz Valisi.
Bedirhan Emin Ali Bey; Mustafa Zihni’nin oğlu ve Adrionaple (Edirne) Adliye Müdürü.
Seyyid Mehmet Efendi; Seyyid Abdülkadir’in oğlu.
Seyyid Abdullah Efendi; Seyyid Abdülkadir’in oğlu.
Bedirhanzade Mehmet Ali Bey.
Seyyid Şefik Efendi; şu anda Bitlis’tedir.
Hamza Bey; Müntefik eski mutasarrıfı
Binbaşı Emin Bey
Binbaşı Süleyman Nuri Bey, Malatya
Hambeyzade; bir soylu.
Doktor Mehmet Şükrü Bey; Pera’da oturur.
Hacı Ali Rıza Efendi
Ali İhsan Bey; Koçgiri ileri gelenlerinden
Ali Haydar Bey; Beyzade Mustafa Paşa’nın oğlu
Ahmet Arif Efendi, Kahya Ahmet’in torunu.
Muhammed Nuri Efendi; teoloji profesörü
General Hamdi Paşa; Tedkikat komisyonu üyesi
General Mustafa Paşa; askeri mahkeme üyesi
Mevlanzade Rıfat Bey; Serbesti gazetesi sahibi
Kaynak
Prof. Dr. Abdullah İlgazi, Doç. Dr. Necati Aksanyar, Yrd. Doç. Dr. Mustafa Bıyıklı, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, Matsis matbaa hiz., 4. Baskı, İstanbul, Ekim 2013.
