Cidde Olayları
Cidde Olayları, 15 Temmuz 1858 tarihinde Cidde’de Osmanlı Devleti‘ne bağlı Hristiyan tebaaya karşı gerçekleştirilen bir dizi saldırıdır. Bu olaylar, Osmanlı-Avrupa ilişkilerinde bir gerginlik döneminin başlangıcı olarak kabul edilir.
Cidde Olayları, Tanzimat ve Islahat fermanları ile Hristiyanlara verilen haklar ve ayrıcalıklar Müslüman halk tarafından tepkiyle karşılanmıştı. İmparatorluğun diğer yerlerinde olduğu gibi Cidde ve Suriye’de de hoşnutsuzluklara sebep oldu. Avrupalı Devletlerin koruyuculuğuna güvenen Hristiyanlar taşkınlıklara başladı. Büyük devletlerde bölgedeki çıkarları için bunları desteklediler.
Cidde Olaylarının Nedenleri:
- Islahat Fermanı: 1856 yılında ilan edilen Islahat Fermanı, Osmanlı Devleti’nde yaşayan tüm tebaaya eşit haklar tanıyordu. Bu durum, Müslüman bazı gruplar tarafından hoşnutsuzlukla karşılandı.
- Avrupa Devletlerinin Müdahalesi: Avrupa devletleri, Osmanlı Devleti’ndeki Hristiyan tebaanın haklarını korumak gerekçesiyle sık sık müdahalede bulunuyorlardı. Bu durum, Osmanlı Devleti’nin bağımsızlığını tehdit ediyor olarak algılanıyordu.
- Yerel Huzursuzluk: Cidde’de zaten var olan Hristiyan ve Müslüman gruplar arasındaki gerginlik, Islahat Fermanı’nın ilanı ile daha da arttı.
Yaşanan ilk olay 15 Temmuz 1858’de Cidde’de bazı kışkırtıcıların hareketiyle büyük bir halk topluluğunun Hristiyanlar üzerine yürümesiyle başladı. Olaylar sırasında İngiliz ve Fransız konsolosları öldürüldü. Bu durum olaya iki devletin doğrudan müdahalesine sebep oldu. Cidde’ye gelen İngiliz ve Fransız filosu intikam amacıyla şehri bombaladı. Olayda elebaşı olarak gördükleri kişileri yakalayıp idam ettiler. Osmanlı Devleti’ni hiçe sayarak yatıkları bu müdahale devletler hukukuna aykırı idi. Ayrıca Paris Antlaşması’ndan iki yıl sonra meydana gelen bu olay Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünün garanti altında olduğunu belirten maddelerinin hem de garantör devletlerin en büyükleri tarafından ortadan kaldırılması düşündürücüdür.
Olayların Sonuçları:
- Osmanlı-Avrupa ilişkileri gerginleşti.
- Osmanlı Devleti’nde Islahat Fermanı’nın uygulanması aksadı.
- Cidde’deki Hristiyan tebaaya karşı güvensizlik arttı.
1858 Cidde Olayları, Osmanlı Devleti’nin zayıflığını ve Avrupa devletlerinin Osmanlı’nın iç işlerine müdahale etme konusundaki isteklerini açıkça ortaya koymuştur. Cidde olayları Müslüman halk arasında da büyük tepkiyle karşılandı. Hemen ardından yakınlığı dolayısıyla Suriye’de büyük bir bunalıma sebep oldu.
