Fatih Sultan Mehmet, Osmanlı İmparatorluğu’nun yedinci padişahıdır. 30 Mart 1432’de Edirne’de dünyaya gelen II. Mehmet, tarihe İstanbul’u fethederek “Fatih” unvanıyla geçmiştir. Babası II. Murat, annesi ise Hüma Hatun’dur. Küçük yaşlardan itibaren hem sıkı bir eğitimden geçmiş hem de devlet yönetiminde deneyim kazanmıştır. Askerî dehası, ileri görüşlülüğü ve kültürel birikimiyle Osmanlı tarihinin en önemli hükümdarlarından biri kabul edilmektedir.

Tahta Çıkışı ve İlk Dönem

Fatih Sultan Mehmet, ilk kez 1444 yılında babasının tahttan çekilmesiyle padişah olmuştur. Ancak yaşı henüz çok küçük olduğu için devlet adamları ve vezirler arasında otorite zafiyetleri yaşanmış, bunun üzerine II. Murat tekrar tahta dönmek zorunda kalmıştır. Bu kısa padişahlık deneyimi, Mehmet’in ilerideki kararlılığı ve disiplinli yönetim tarzı için bir tecrübe olmuştur. 1451 yılında babasının ölümüyle ikinci kez tahta çıkan Mehmet, bu kez çok daha hazırlıklı ve güçlü bir şekilde Osmanlı tahtına oturmuştur.

Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’un Fethi

Fatih Sultan Mehmet’in en büyük başarısı, hiç şüphesiz 29 Mayıs 1453’te İstanbul’u fethetmesidir. 21 yaşında gerçekleştirdiği bu fetih, yalnızca Osmanlı değil, dünya tarihi açısından da bir dönüm noktasıdır.

İstanbul’un fethiyle:

• 1.000 yıllık Bizans İmparatorluğu sona ermiş,
• Osmanlı İmparatorluğu bir dünya gücü hâline gelmiş,
• Orta Çağ kapanmış, Yeni Çağ başlamıştır.

Fatih Sultan Mehmet, fetih için büyük hazırlık yapmış, Rumeli Hisarı’nı inşa ettirmiş ve devrin en güçlü toplarını döktürmüştür. Uzun süren kuşatmanın ardından şehir Osmanlı ordusunun eline geçmiştir. İstanbul’un fethi, aynı zamanda Hz. Muhammed’in “İstanbul elbet fetholunacaktır, onu fetheden komutan ne güzel komutan, ordusu ne güzel ordudur” hadisinde müjdelenen olaydır.

Fetih Sonrası Politikaları

Fatih Sultan Mehmet, fetih sonrası İstanbul’u yeniden imar ederek Osmanlı’nın başkenti hâline getirmiştir. Şehri canlandırmak için farklı bölgelerden nüfus getirilmiş, camiler, medreseler, saraylar ve çarşılar yapılmıştır. Ayrıca farklı din ve milletlere hoşgörülü davranmış, özellikle Ortodoks Patriği’ne geniş haklar tanımıştır. Bu politikalar sayesinde İstanbul, kısa sürede yeniden bir dünya merkezi olmuştur.

Askerî ve Siyasi Başarıları

Fatih Sultan Mehmet yalnızca İstanbul’un fatihi değildir. Onun döneminde Osmanlı sınırları büyük ölçüde genişlemiştir.

• Sırbistan Seferi (1454-1459): Sırbistan Osmanlı topraklarına katılmıştır.
• Eflak ve Bosna Seferleri: Balkanlar’da Osmanlı hâkimiyeti güçlenmiştir.
• Trabzon’un Fethi (1461): Trabzon Rum İmparatorluğu sona ermiştir.
• Otlukbeli Savaşı (1473): Akkoyunlular Osmanlı’ya yenilmiştir.
• Kırım’ın Osmanlı’ya Bağlanması (1475): Karadeniz’in kuzeyi Osmanlı kontrolüne girmiştir.

Bu fetihler, Osmanlı İmparatorluğu’nu hem Balkanlar’da hem de Anadolu’da güçlü bir konuma taşımıştır.

İlim ve Sanata Katkıları

Fatih Sultan Mehmet, yalnızca bir asker ve devlet adamı değil, aynı zamanda bilim ve sanat hamisidir. İstanbul’da birçok medrese açtırmış, devrin önemli âlimlerini ve sanatçılarını sarayında toplamıştır. Matematik, astronomi, coğrafya ve felsefe gibi ilim dallarına büyük önem vermiştir. Ayrıca İtalyan ressam Gentile Bellini’yi sarayına davet ederek kendi portresini yaptırmıştır. Bu yönüyle hem Doğu’nun hem de Batı’nın kültürel değerlerini benimseyen bir hükümdar olmuştur.

Fatih Sultan Mehmet’in Kanunları

Fatih, Osmanlı hukuk sistemine de önemli katkılar yapmıştır. “Kanunname-i Ali Osman” adıyla bilinen düzenlemeler, devlet yönetimi, şehzadelerin konumu, vergi sistemi ve askerî düzenlemeler açısından büyük önem taşımaktadır. Özellikle “devletin bekası için kardeş katline izin veren madde” uzun süre tartışılmış, ancak dönemin şartlarında Osmanlı hanedanının istikrarı için gerekli görülmüştür.

Ölümü

Fatih Sultan Mehmet, 1481 yılında yeni bir sefere çıktığı sırada Gebze yakınlarında vefat etmiştir. Ölüm nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte bazı kaynaklar zehirlenme ihtimalinden söz eder. Cenazesi İstanbul’a getirilerek Fatih Camii avlusuna defnedilmiştir.

Fatih Sultan Mehmet’in Tarihî Önemi

Fatih Sultan Mehmet, Osmanlı’yı bir beylikten cihan imparatorluğuna dönüştüren hükümdardır. İstanbul’un fethiyle adını tarihe altın harflerle yazdırmış, askerî zaferleri, ilme ve sanata verdiği önemle büyük bir devlet adamı olmuştur. Onun döneminde Osmanlı İmparatorluğu sadece siyasî ve askerî gücüyle değil, kültürel zenginliğiyle de dünya tarihine damga vurmuştur.

Sonuç

Fatih Sultan Mehmet, hem Osmanlı İmparatorluğu’nun hem de dünya tarihinin en önemli şahsiyetlerinden biridir. İstanbul’un fethiyle Orta Çağ’ı kapatıp Yeni Çağ’ı açan büyük komutan olarak tarihe geçmiştir. Askerî başarıları, ileri görüşlülüğü, kanunları ve sanat sevgisiyle yalnızca bir hükümdar değil, aynı zamanda bir medeniyet kurucusudur. Bugün hâlâ “Çağ Açıp Çağ Kapatan Hükümdar” olarak hatırlanmakta ve saygıyla anılmaktadır.

Fatih Sultan Mehmet Kronolojisi

• 30 Mart 1432: Fatih Sultan Mehmet, Edirne’de dünyaya geldi.
• 1444: İlk kez Osmanlı tahtına çıktı (II. Murat’ın tahttan çekilmesiyle).
• 1446: Genç yaşta padişahlığı bırakmak zorunda kaldı, II. Murat yeniden tahta geçti.
• 1451: Babası II. Murat’ın vefatı üzerine ikinci kez Osmanlı tahtına çıktı.
• 1453 (29 Mayıs): İstanbul’u fethederek Bizans İmparatorluğu’na son verdi. Orta Çağ kapanıp Yeni Çağ başladı.
• 1454-1459: Sırbistan tamamen Osmanlı topraklarına katıldı.
• 1460: Mora Yarımadası fethedildi.
• 1461: Trabzon Rum İmparatorluğu yıkıldı, Karadeniz hâkimiyeti sağlandı.
• 1463-1479: Venedik ile Osmanlı arasında uzun süren savaş yapıldı; sonunda Osmanlı üstünlüğü kabul edildi.
• 1473: Otlukbeli Savaşı’nda Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan mağlup edildi.
• 1475: Kırım Hanlığı Osmanlı’ya bağlandı, Karadeniz tamamen Osmanlı hâkimiyetine girdi.
• 1480: Otranto Seferi ile Osmanlı ordusu İtalya kıyılarına ayak bastı.
• 3 Mayıs 1481: Gebze yakınlarında sefere çıkarken hayatını kaybetti.