Uygurlar
Uygurlar, 744’te Ötüken’de Göktürkleri yıkarak hakanlıklarını kurmuşlardır. Kurucusu Kutluk Kül Bilge Kağandır
Uygurlar, 744’te Ötüken’de Göktürkleri yıkarak hakanlıklarını kurmuşlardır. Kurucusu Kutluk Kül Bilge Kağandır. Bundan sonra başkent Karabalsagun’a taşınmıştır. Kutluk Kül Bilge Kağan’dan sonra yerine Uygurların en parlak dönemini oluşturan oğlu geçmiştir. Moyen-Çur komşu Türk boyları üzerine seferler yapıp onları yönetimi altına aldı. Ülke sınırlarını genişletti. 751’de Talas Savaşı nedeniyle zor durumda kalan Çin İmparatoruna yardım etti. Bundan sonra ilişkiler giderek gelişti. Moyen-Çur’un ölümünden sonra yerine oğlu Bögü Kağan geçmiştir
Mo-Yen-Çur döneminde başlayan Çin’e yardım etme giderek bir gelenek haline geldi. Çin’e yardıma giden Böğü Kağan dönerken Manihaizm memlekette yaymak için dört rahip getirmiştir. Manihaizm hayvansal gıdaları yemeği yasaklayan savaşçılık özelliğini zayıflatan Hristiyanlık, Mezdeizim, Buduzim karışımı bir dindir. Uygurlar bu dinin etkisi ile yerleşik hayata geçtiler. Yeni dinlerini halkın öğrenmesi amacıyla çok sayıda kitap yazdılar.
780’den sondan sonra Uygur Devleti’nin başına Baga Tarkan geçmiştir. onun döneminde büyük karışıklıklar meydana gelmiştir. Nihayetinde Mani dinin Ugurlar’a getirdiği gevşemeden istifade eden Kırgızlar kalabalık kuvvetler ile Uygur topraklarına girip Uygurların başkenti olan Karabalsagunu zapt edip hakanı ve ahaliyi kılıçtan geçirmiştir.
Devletleri yıkılan Uygur halkı göç ettikleri yerlerde Kan-çou Uygur Devleti(Sarı Uygurlar) ve Doğu Türkistan Uygur Devleti adından iki farklı devlet kurmuşlardır. Ancak bunlar kendilerinden önce ki Türk devletlerinden faklı olarak hakimiyetini güçlendirmeye çalışmadıklarıdan ötürü arka planda kalmışlardır.
Uygur Hakanlığı’nın Önemi
Türk devletlerinin militarist faaliyetleri sayesinde adlarının tarihe mal olduğuna şüphe yoktur . Ancak Uygurlar bu duruma bir istisna olmuşlardır. Şehir hayatına geçen ilk Türk Devleti olarak bilinmelerinin yanında tarih, sanat ve kültürel yönlerden büyük bir medeniyet kurmuşlardır. Türk tarihine sayısız kitabe, yazıt ve kültürel eser bırakmışlardır. Tüm bunlardan dolayı Türk tarihinin en önemli dallarından birisini oluşturmuşlardır.
