Küçük Kaynarca Antlaşması (1774)

Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya İmparatorluğu arasında imzalanan bir antlaşmadır. Antlaşma, 21 Temmuz 1774 tarihinde Küçük Kaynarca’da imzalanmıştır ve Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflamasına işaret etmiştir.

Ruslara karşı daha fazla mücadele etmenin faydasızlığı anlaşılınca 21 Temmuz 1774’de Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı. Antlaşmanın amacı, Rusya’nın Kırım Hanlığı’na müdahale etme hakkını tanımak, Osmanlı İmparatorluğu’na askeri yardım yapma hakkını vermek ve Karadeniz’de ticari haklar elde etmekti. Ayrıca Rusya, Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğu Akdeniz’deki limanlarından geçiş hakkı elde etti.

Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu’nun güçsüzlüğünü gösteren bir belge olarak kabul edilir. Antlaşmanın şartları, Osmanlı İmparatorluğu’nun sonraki yıllarda Rusya karşısındaki pozisyonunu daha da zayıflattı ve yıkıcı sonuçlara yol açtı. Bu antlaşma Osmanlı Devleti’nin o tarihe kadar ki imzaladığı şartları en ağır antlaşma idi. Ruslar, Osmanlı iç işlerine karışma imkanı bulmuş, halkı Müslüman olan Kırım kaybedilmiş, Karadeniz Türk gölü olmaktan çıkmıştı. Üstelik devlet ilk defa savaş tazminatı ödemek zorunda kalıyordu.

Küçük Kaynarca Antlaşması’ndan sonra Osmanlı ve Rusya arasında kalıcı bir barış sağlanamadı. Rusya Kırım’ı kendisine bağlamak istiyordu. Kırım’da Osmanlı’nın atadığı, III. Selim Giray Han ile Rusların Han olarak seçtikleri Şahin Giray arasında bir iç savaş çıktı. Yaşanan bu gelişme üzerine olası Osmanlı-Rus harbinin önüne geçmek için Aynalı Kavak Tenkihnamesi imza edildi.  Buna göre Ruslar Kırım’dan askerlerini çıkartacak, Osmanlı ise Şahin Giray’ın Kırım’daki idaresini kabul edecekti. Ancak Kırım halkının Şahin Giray idaresini istememesi üzerine ortaya çıkan isyanı bastırmak için Ruslar Kırım’ı işgal etti.

Küçük Kaynarca Antlaşması’nın Önemli Maddeleri

Küçük Kaynarca Antlaşması’nın önemli maddeleri şunlardır:

1. Rusya İmparatorluğu, Kırım’ı Osmanlı İmparatorluğu’ndan bağımsız bir devlet olarak tanıdı.
2. Rusya, Kırım Hanlığı’na herhangi bir saldırı durumunda askeri yardım yapma hakkını elde etti.
3. Osmanlı İmparatorluğu, Rusya’ya Karadeniz’de ticari haklar tanıdı ve Rus gemilerine Karadeniz’deki limanlarında serbest geçiş hakkı verdi.
4. Rusya, Osmanlı İmparatorluğu’nun savaşa katılması durumunda, Osmanlı İmparatorluğu’na askeri destek sağlama ve topraklarını koruma hakkına sahip oldu.
5. Rusya, Osmanlı İmparatorluğu’na yönelik herhangi bir saldırı ile karşılaştığında, Osmanlı İmparatorluğu’nun yardım etme zorunluluğu vardı.
6. Antlaşma, Rusya’nın Ortodoks Kilisesi’nin kontrolü altındaki Hristiyanların din özgürlüğünü garanti ediyordu.