Birinci Mustafa

Babası Mehmed’in Saruhan Sancak Beyi olarak bulunduğu Manisa’da doğdu. Kendisinden birkaç yaş büyük olan Kardeşi Ahmed’in tahta çıkması üzerine hanedanın geride kalan tek erkek olduğu için hayatına dokunulmadı.  Bu dönemde onun sarayda çok sıkı gözetim altında tutulması psikolojik durumunu daha da sarsmış, akli dengesinin bütünüyle bozulmasına yol açmış.  Kardeşinin ölümüne müteakip tahta geçen ilk sultan oldu.

 Dönemin tarihçilerinden Hasan Beyzade Ahmed Paşa, padişahın aklında bir miktar hiffet olduğu halde tahta çıkarılarak iyileşeceği umulduğunu, ancak iyileşmediğini, eğer önü alınmazsa hazneyi boşaltıp Şehzadeleri öldürterek Osmanlı hanedanının soyunu keseceği ve derhal harekete geçilmesi gerektiği konusunda haberler yayıldığını belirtir. Katip Çelebi gibi tarihçiler ise döneminin etkisiyle Mustafa’nın tutarsız hareketlerinden bahsedip onun yerli yersiz derya seyrine gittiğini, yanındaki altınları balıklara yem diye attığını, ona buna para dağıttığı, vezirler arza geldiklerinde bazısının tülbendini çekip başını açtığı gibi garip hallerinden rahatlıkla söz ederler.

Ulema, asker ve devlet erkanın ittifakı neticesinde tahtan indirildi. Bundan sonda II. Osman’ın öldürülesinden sonra bir kez daha tahta çıkarıldı. Bu sefer de Sofu Mehmed Paşa ve Esad Efendi,  akli zafiyet sebebiyle şer’an padişahlık yapamayacağını hükmüne dayanıp tahttan indirilmesini sağladılar. I. Mustafa’nın oturduğu odanın kapıları üstüne kapatılarak hapsedildikten sonra I. Ahmed’in oğlu II. Osman tahta çıktı.