Bibliyografya Nedir?

Bibliyografya kitaplar hakkında yazı, kaynakça, kitap bilgisi, anlamında kullanılan bir kavramdır. Günümüzde daha çok kullanılan anlamıyla kitap bilgisi demektir. Ayrıca kaynakça sözcüğü bu terime karşılık kullanılır. Bir başka ifade ile kaynakça demenin akademik yoludur.

Bibliyografya, bir konu veya konuyla ilgili kaynakların listesini içeren bir belgedir. Bu kaynaklar, bir kitap, makale, dergi, rapor veya diğer materyaller gibi çeşitli kaynak türlerinden oluşabilir. Bir araştırmacının çalışmasında kullandığı ve başvurduğu kaynakları belirtmek için sıkça kullanılır.

Zaman zaman dipnotla karıştırılmakta hatta birbirinin yerine kullanılmaktadır. Ancak ikisi farklı şeylerdir.

Bibliyografya, standart bir biçimde sunulur ve genellikle alfabetik sıraya göre düzenlenir. Her kaynak için yazar adları, yayın tarihi, başlık ve yayıncı gibi belirli bilgiler verilir. Bazı kaynakların konu, tarih veya yazarına göre ayrı ayrı gruplandırılabilir.

Sonuç olarak, bibliyografya, bir konu hakkında mevcut kaynakların bir listesini sunan bir belgedir. Bu kaynaklar, bir araştırmacının çalışmasında kullandığı ve başvurduğu materyallerdir ve doğru bir şekilde belirtildiğinde, okuyucuların daha fazla bilgi edinmesine yardımcı olabilir.

Kullanım Alanları

Bibliyografya genellikle birçok disiplinde kullanılır, ancak özellikle akademik araştırmalarda yaygın olarak kullanılır. Bir araştırmacı, çalışmasında kullanılan kaynakları doğru bir şekilde belirttiğinde, okuyucuları o konuda daha fazla bilgi edinmeleri için bu kaynaklara başvurmalarını sağlayabilir. Ayrıca, bir konunun tarihi gelişimini de takip etmek için kullanılabilir.

Bibliyografya Tarihi

Bibliyografyaların hazırlama ihtiyacı matbaanın keşfinden sonra çıkmış,  kitapların çoğalması ile  kütüphanecilerin, ilim adamların ve kitapseverlerin kaynakça oluşturmak, kitap listeleri hazırlamak, kitapları sıralamak, tanıtmak  ve dizinlemek ihtiyaçları oluşmuştur. Bu kitap kaynakları sayesinde kütüphanecilikte ilerlemiştir. Bu sayede de kaynak çeşitleri ortaya çıkmıştır.

Kâtip Çelebi’nin 17. Yüzyılda kaleme aldığı Keşfü’z-Zünun 300 kadar bilim dalı ile  10.000 kadar yazar ve alfabetik olarak 15.000’e yakın kitap hakkında bilgi veren dev bir bibliyografya özelliğini taşımaktadır.

Keşfü’z-Zünun

“Keşfü’z-Zünun an esami’l-kütübi ve’l-fünun” (كشف الظنون عن اسامي الكتب والفنون), Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşamış olan Katip Çelebi tarafından yazılmış bir bibliyografya kitabıdır. Kitap, 17. yüzyılda dünyadaki mevcut bilgi birikimini kapsayan yaklaşık 20,000 kitap ve eserin adını, yazarlarını, konularını, basım tarihlerini ve yerlerini içermektedir. Bu nedenle, Keşfu’z-Zünun, Osmanlı İmparatorluğu dönemindeki en kapsamlı bibliyografya kaynaklarından biri olarak kabul edilir. Kitap, Osmanlı dünyasındaki entelektüel hayatın anlaşılması açısından da önemlidir.

Dipnot

“Dipnot”, bir metin veya belgede, ana metne ilişkin ek bilgilerin yer aldığı küçük notlardır. Dipnotlar, ana metinde bahsedilen bir konu hakkında detaylı bilgi, kaynak belirleme veya açıklama amaçlı kullanılabilirler. Dipnotlar genellikle sayfanın altında veya sayfanın kenarında, küçük harflerle ve numaralanmış şekilde yer alırlar.