İlk Çağlardan itibaren Anadolu oldukça önemli bir coğrafya

Abbasiler döneminde Anadoluya fütühat gerçekleştirlşimiş. (Ekonomik neden)

Danişmentiler (1071-1178)

 

• Danışmend Gazi
• Sivas, Malatya, Kayseri
• İktidardakiler kızlarını Selçukluya vererek devletin gücünü sürdürmüşler.
• 1100’de danişmend Gazi’nin Malatya’ya hakim olmuştur.
• Selçuklu ile Malatya için mücadelelerini görüyoruz.
• Antakya prensi Bohemen’in esir almışlar ve fidye karşılığından serbest bırakmışlardır. Bu olayın neticesinde T.Selçuklu ile araları açıldı.
• Haçlıların ermeni topraklarını işgallerinden sonra ermeniler emir gaziden yardım talep ederler ve ermeni haraç vermeyi kabul ederler.
• Kurulan beyliklerin En büyüklerinden
• Türkleşme ve İslamlaşmada önemli yeri var
• En güçsüz zamanlarında bile etkili
• Karasioğulları Danışmendlilerin ahfadı
• Paralarında hırıstiyan simgeleri mevcut.

 

Saltuklar (1071-1202)

• Ebu Kasım Saltuk
• Erzurum ve çevresi
• Büyük Selçukluya tabii durumda
• Gürcülerle haçlı seferleri sırasında Saltuklulara saldırır 30 bin esir alırlar.
• İzzetin Saltuk’un Konya’ya Kılıç Arslan ile evlenmek üzere yola çıkan kızını Danışmendli Yağıbasan Kaçırır yeğeni zünnun ile evlendirir.
• Anadolu’nun fethinde ve Gürcülerle yapılan savaşlarda etkililer.
• Göç ve ticaret yollarının açık turlamasında önemli rol oynadılar.
• Toprakları iktisadi ve ticari açıdan zengin
• Micingard kalesi

 

Mengücekler (1071-1227)

• Mengücek Gazi
• Erzincan ve çevresi
• Mengücek Gazi’nin Alp Arslan tarafından Anadaoluya fetihe gönderilmiş bir komutan
• Osman Turan Mengüceklerin Oguzlara mensup olduklarını Selçuklu hanedanı nezdinde itibar gördüklerini söyler.
• Mengücek Gazi’nin Anadolu’nun fethinde ve önemli savaşlarda kahramanlıkları var.
• Mengücek Gaziden sonra oğlı ishak geçti
• Malatya’ya hakim olmak için Belek hazi ile mücadeleleri var
• Beylik Divriği ve Erzincan kollarına ayrılır.
• İkinci kılıç Arslan 1164’te Mengücekleri nüfusuna aldı.
• Mengücek gazi Ve ishaktan sonra daha çok ilim kültür ve medeniyetle meşguldür.
• İlim ve din adamlarına büyük saygı göstermişler

 

 

Ahlatşahlar (Sökmenliler) (110-1207)

• Sökmen El kutbi
• Sınırları hilat ve Van gölü çevresi
• Ahlatın mervani istilasına uğramaya başlaması ile birlikte sökmen ahlat’ çağılırmıştır.
• Sökmen tapar ile berkyaruk arasındaki taht mücadelesinde Taparı desteklemiş ve kendisine ahlat çevresi ikta olarak verilmiş.
• Ömer döneminde iyaz bin gannem ve Selçuklu döneminde çağrı Bey’in Anadolu seferi
• Ahlat Sultan Alparslan zamanında Selçukluların eline geçti.
• Anadolu’nun fethi sırasında burası bir üs olarak kullanıldı.
• Ahlat 1100 yılına kadar mervanilerin elinde kaldı.
• Taparın emir ile mevdud ile birleşerek haçlılara karşı Urfa üzerine başlatılan seferin içinde bulunmuş fakat önemli bir başarı elde edememiş.
• Çağrı Bey’in seferiyle Selçuklular bölgeyle ilgilenmişlerdir.
• Mervanilerin ahlat istilasıyla B.Selcuklu rahatsız olmuş ve sökmen bölgeye gönderilmiş.
• Beryaruk tapar mücadelesinde taparı desteklemiş Tapar Ahlat’a sığınmış
• Türk hükümdarlarının haçlılarla uğraşması gürcüleri harekete geçirmiş gürcülere karsşı kurulan ittifaklarda yer almış gürcülerle mücadele etmiş.
• Askeri güçlerini kaybettiklerinde Artuklularla ve Saltuklularla evlilik yoluyla akrabalık kurarak varlıklarını devam ettirdiler.
• Ahlatın zenginiligi çevredeki hükümdarların bölgeye ilgi duymasını sağladı.(Maden ve ticaret) 2. Sökmenin ölümünden sonra Selahaddin eyyübi bir çok defa ahlatı ele geçirmeye çalışmıştırç ahlatlılar Pehlivan ile eyyubi’yi karşı karşıya getirip topraklarını korumuşlardır. Ancak 1207 gelindiginde iç ve dış mücadeleler yüüznden zayıflayıp Eyyubi hakmiyetine girmiştir.
• Ahlat’ta Eyyubi hakmiyetinden sonra Celalettin H. Hakmiyeti başladı. Alaaddin Keykubat Yasso çemen savaşından sonra ahlat bölgesini hakimiyetine kattı.
• Validesultanların ihtirası devletin zayıflamasına neden oldun.
• Deniz ticaretinde önemli bir konumdalar (Karadeniz)
• Tarım alanında iyi durumdalar
• Ahilik teşkilatının ilk belirtileri burada görünüyor
• Kayı boyu buraya yerleşiyor.

 

 

 

Artuklular

Hsn-ı Keyfa (1102-1281)

Harput (1185-1233)

Mardin (1106-1409)

• Artuk Bey
• Osman Turan kökenlerini Dögerlere bağlıyor.
• Alp Arslan ve Melikşah zamanında Selçukluya bağlı.
• Melikşah ile kavurd mücadelesinde Melikşah’ın safında.
• Tutuş ile Süleyman-Şah’ı mağlup ettiler.
• Fatimilerle, Zengilerle, Haclılarla, Eyyubilerle, Karakoyunlu ve akkoyunlularla mücadele etmişler.
• Merkeziyetçi bir idare kuramamış yarı bağımsız durumdalar.
• Selçuklu teşkilatı örnek alınmış
• Devlet az vergi aldığından sürekli göz alır durumda. Yaptıkları imar faaliyetleri iktisadi güçlerini gösteriyor.
• Marco Polo dokumacılık alanında geliştiklerini söylüyor
• Ahlat önemli bir Ticaret merkezi
• Malabadi köprüsü, Zinciriye külliyesi, Hüsemiye medresesi

 

Saruhan beyliği

• Manisa ve çevresi
• Saruhan Bey (İbni bibi Saruhan Bey Germiyan komutanlarından)

Bizans ile ilişkiler

• Osmanlı’ya karlı Bizans ile ittifak girişimleri
• Cenevizlilere karşı Bizans ile ittifak
• Bizan Aydınoğlu donanmasını yakıyor bunun ardından Saruhan Aydınoğlu ittifagı meydana geliyor.
• Bizan kendisine karşı kurulan bu ittifakla baş edemiyor orhan bey ile ittifak yapıyor.

 

Denizlerde Mücadeleler

• Dogunda Germiyan, kuzeyinde Karasi, Güneydinde aydın bulunuyor. Bu durum karşında denizlerde genişleme yoluna girmişler.
• Foça,Sakız Cenevizlilerle midilliyi vergiye bağlamışlar. (İbni Battuta’nın seyahatnamesi)
• Donanmaları ile çok ganimet elde ettiler
• Batılı devletlerle ticari ilişkiler kuruldu.
• Nasıruddin Tusi’nin Bahnamesi Yakup b. Devlet han tarafından Türkçeye çevriliyor.

Osmanlı ile ilişkilier

Osmanlı’nun kuruluş aşaması

1. Beyazıt dönemi

Ankara savaşı

2. Mehmet dönemi

Hamid oğulları

 

• Göller bölgesi, Eğridir.
• Feleküddün Dündar Bey tarafından kuruldu.
• Hamid Bey idaresinde bu bölgeye yerleştirilmiştirler.
• Dündar Bey zamanında A. Selcukludan bağımsız oluyorlar.
• Eğridir ve Antalya kolu olmak üzere iki kol halindeler.

İlhanlılar ile ilişkiler

• İlhanlılara bağlılar, vergi veriyorlar.
• Eğridir koluna İlhanlılar el koydu.
• Timurtaş’ın Ebu Said’e isyanıyla yeninde bağımsızlık kazanıldı.
• Karamanlılar ile ilişkiler
• İlyas Bey zamanında Karamanlılar sınır mücadeleleri yaşanmış.

Osmanlılarla ilişkileri

• Karaman baskısı Osmanlı ile yakınlaşmalarını sağlamış
• Murat zamanın da bazı topraklar para karşılığında satılmış.
• Kosovas savaşında Osmanlıya yardım ettiler.
• Osmanlı’nın kuruluşu.
• beyazıd dönemi.
• Ankara savaşı ve fetret devri
• Mehmet dönemi

 

Menteşe Beyliği

 

• Muğla ve çevresinde kuruldu.
• Şalpekis (Menteşe Bey)
• Şikari, Karamanoğlu tarihçisidir. Ondan alınmış
• Wittek ‘in Menteşe Beyliği adında kitabı vardır.
• İsmail hakkı uzunçarşılı Menteşe Türklerinin bu bölgeye Antalya’nın batı kıyılarından başlayan hat ile geldiklerini söyler.
• Hasluk, Menteşe beyliğini meydan getiren Türkmenler Sivas yöresinin Türkmenleridir.
• Aşıkpaşazade Tevarihi Ali Osman adlı eserinde Beşktaşi’nin kardeşi menteşe ile bereber horasandan Anadoluya gelişini izah etmektedir.
• Cloude chaen Menteşe ailesinin Sivas’tan başlayıp Ladik ötesine kadar geldiğini yazar.
• Hacı Bektaş vilayetnamesinde Şeyhin müritlerinden birinin Menteşe dede olduğu zikredilir.

Bizan ile ilişkiler.

• Rodos ve etrafındaki adalara saldırıları vardır.
• Memlük sultanın Kıbrıs üzerine yapacağı sefere 200 gemi göndermiştir.
• Ticari gemileri sayesinde franklari İskenderiye ve civarında ticari ilişkiler kurmuştur.

Osmanlı ile ilişkiler

• Osmanlı’nın kurulu aşması
• beyazıd dönemi

İlmi Hayat

• Muğla, Milas, Becin, Balat gibi şehirlerde medreseler
• Harezm ve Türkistan’dan ilim adamı getirttirilmiş
• İlyas Bey’e ithaf edilen tıp kitabı Türkçeye çevrilmiş.

 

 

 

 

Candaroğlu Beyliği

13.yy. ikinci yarısı

Kastamonu ve çevresi Şemseddin Yaman Candar

Hüsameddin Çobandan sonra Kastamonu ve çevresine oğulları hâkim oldu.

Celaleddin Beyazid döneminde beylik ikiye bölündü

 

 

 

 

 

Sahipata Beyliği

Afyon ve çevresi

Sahipata Fahrettin Ali ve Oğulları

Pervane Muineddin zammında uçların ikta olarak verilmesi

Fahrettin ali Selçukluda vezirlik yaptış.

Sahipata’nın Pervane tarafından bertaraf edildi

Selçuklu’da vezirliğe yeniden yükseldi

Elinden alınına vilayetler geri verildi.

Kaynaklarda

İbn Abdüzzahir gazanamesi : İkdalarının günlün geliri 7000 dirhem

Ömeri : Karahisardan başka bin kadar şehri bulunmakta

İbn’i bibi

Müneccimbaşı

Germiyanlılarla ilişkiler

Cimri olayında ittifak

 

Teke Beyliği

Hamidoğullarının bir kolu

Kurucusu Feleküddün Dündar Bey

Emir Müberizzddünden sonra teke olarak anlıyoruz

1212’te İzzettin Keykavus tarafından ele geçirildi

Yıldırım zamanında Osmanlı’nın zaptı

Ankara savaşında Timur’a tabiiyet

Ticaret ve donanma

 

 

 

Karesi Beyliği

13.yy’nin ikinci yarısı

Balıkesir, Çanakkale ve çevresi

Kalem Bey ve oğlu Karesi Bey kurucuları

Ömeri ve El- kalkaşandi önemli kaynak yazıcıları

Osmanlı kaynaklarında Karasi olarak ifade edilir.

Bizans yazarlarından Gregores , “Calamos’ın oglu Careses”

Kramers, Kara isa veya Kara ese

Zambour, Quara isa

Halil Ethem, Kara ise  bey

1. köprülü Karasioğlu isa bey

Uzunçarşılı, Divan’ı lügat’ı Türk idhi kelimesinin efendi manasına geldiğini Karasi adının da büyük kudretli anlamında geldiği söyler (kudretli efendi)

Müneccimbaşı ve Yazıcıoğlu, Karasi Bey Sultan Mesud’un has adamlarından