Berlin Antlaşması (1878)

Berlin Antlaşması, 93 Harbi‘nin ardından Osmanlı Devleti ile Rusya, Almanya, Avusturya, Macaristan, İngiltere ve Fransa arasında 13 Temmuz 1878’de Berlin’de imzalanan antlaşmadır.

Berlin Kongresi’ni, 1815 Viyana ve 1856 Paris kongrelerinden sonra Avrupa’da yapılan en büyük toplantıdır. Bu kongrede Avrupa’daki yeni güçler dengesi oluşturulmuştur.

Kongre, Almanya’nın daveti üzerine Haziran 1878’de Berlin’de toplandı. Kongrenin amacı Osmanlı Devleti’nin Ayastefanos Antlaşması ile uğrağı kayıpları gidermekten ziyade, Avrupa devletleri arasındaki çıkar çatışmalarını düzenlemek idi. Zira Rusya’nın tek başına otorite kurmasını sağlayan Ayastefanos Antlaşması, İngiltere’nin çıkarlarına aykırı durumdaydı.

Kongreden önce Osmanlı Devleti, Ayastefanos Antlaşması’nın şartlarının hafifletilmesi karşılığında, Kıbrıs’ı üs olarak İngiliz yönetimine vermeyi kabul etti. Bunun karşılığında İngilizler, Berlin Kongresi’nde Osmanlı çıkarlarını savunacaktı. Ancak Osmanlı Devleti bu kongrede kendisi ile ilgili yapılan pazarlıklarda devletlerin arasında toplantıda yalnız kaldı. Osmanlı Devleti’nin, Ayastefanos’ta karşısında sadece Rusya varken Berlin’de 6 büyük devletin hedefi halindeydi. Avrupalı Devletlerin Osmanlı Devleti üzerindeki çıkarlarının uyuşması oranında topraklarının paylaştırılması söz konusu oldu. Paris’te kabul edilen Osmanlı topraklarının bütünlüğü ilkesi Berlin’de yer almamış ve nihayetinde Berlin Kongresi Osmanlı Devleti’nin paylaşılma görüşmelerinin yapıldığı uluslararası bir toplantı olmuştur.

Konferans sonucunda 64 maddelik Berlin Antlaşması imzalanmıştır. Buna göre:

Ayastefonas’ta kurulan Büyük Bulgaristan üçe ayrıldı: Bulgaristan Prensliği, Doğu Rumeli ve Makedonya
Karadağ, Sırbistan ve Romanya bağımsız oldu.
Ermenilerin olduğu illerde ıslahat yapılacaktı.
Kars, Ardahan ve Batum Ruslarda kalacak
Bosna Hersek Osmanlı’da kalacak fakat Avusturya işgal edecek ve yönetilecekti.
Girit Adası’ndaki özerklik geliştirilecekti.
Yunanistan’a bir kısım toprak verilecekti.

Antlaşma devleti temellerinden sarsmıştır. Pek çok toprağını kaybetmiş Bosna-Hersek ve Kıbrıs’taki egemenliği sözde kalmıştır. Balkanlar, D. Anadolu ve Girit’te egemenliği sınırlandırılmıştır. Ermeni sorunu Osmanlı Rus Anlaşmazlığından çıkmış olsa da 6 büyük devletin söz hakkı olduğu bir konu olmuştur. Ayrıca kaybedilen topraklardaki Türklerin Anayurda gelmeleri ile Anadolu’da bir iskan ve göçmen sorununu başlatmıştır.

Berlin Antlaşması’nın uygulanması sırasına yeni bunalımlar doğmuştur: