Asya Hun Devleti (Hsiung-nu)
Chou teorisi kanıtlanamadığı için en eski türk tarihini Hunlar ile başlatmak gerekir. Türk tarihinin başlangıcı olarak bilinen en eski kaynak M:Ö 318 tarihli beş kral anlaşmasıdır ve Çince yazılmıştır bu vesikaya göre Çinliler hun devletinin saldırılarından korunmak için hun devletine anlaşma teklif etmişlerdir. Anlaşmaya rağmen hun saldırıları devam etmesi üzerine Çinliler hunların geliş istikametlerini surlar ile çevirmeye başlamıştır M:Ö 214 yılında tamamlanan bu duvarı çin seddi olarak tanıyoruz. Uzun yıllar bu duvar sayesinde Çinliler hun tehlikesinden korundu hun devletinin başına Motun Han geçmesi dünya tarihinde gerçek bir liderin ortaya çıkmasının ilk adımlarıydı. Babasını (Tumanı) öldürerek hun tahtına geçen Motun han ilk iş olarak Moğol ve tunguz kabilelerini hakimiyeti altına aldı zaman içerisinde etrafında bulunan bütün budunları hakimiyeti altına aldı. İlk kez bir Türk hakanına Tengri-kut (tanrı kut) denilmiştir. Motun han hun topraklarını Sibirya’dan himalayalara hazar denizinden japon denizine kadar genişletti.
Türk yöneticilerin yanında Moğol ve tunguz gibi yabancı kavimler yer alıyordu.⦁ Bozkır kültürü hakim ve göktanrı inancı vardı.
Ötüken de tuman tarafından kuruldu.
Mete nin oğlu kiok bir çin prensiyle evlenmesi çin entrikalarının saraya girmesine neden oldu ve olumsuz sonuçlar doğurdur.
Çinlilerin casusu Canğkien yakalanıp 10 yıl boyunca gözaltında tutulduktan sonra ülkesine dönüp imparatoruna hunlar hakkında ayrıntılı bir rapor sunar bu rapor çinin hunlara karşı izleyeceği politikaya rehberlik eder.
Hun devletinin zayıflaması ve hakanın çin himayesini kabul etmesinin ardından bunu tabiyetine şerefsizlik sayan Çi-çi kendine bağlı kitleler ile memleketi terk edip çu-Talas ırmağı yakınlarında müstakil bir devlet kurar fakat bu Orta Asya Hun devleti çin ve bazı türk kavimlerinini ittifağı ile sarayına girlerek Çi-çi dahil 1518 kişi öldürülerek yıkılır.
Çi-çi iktidarının bozulmasıyla durgun ve dağınık şekilde yaşayan türkler aral gölünün doğusunda ki bozkırlarda çoğaldıktan sonra artan nüfus ve iklim değişiklikleri sebebi ile batıya göç etmişlerdir bunların Avrupa hun imparatorluğunun ataları olduğu düşünülmektedir.
