Akdeniz Dünyasında İslamiyet’in Yayılması (7 ve 9.yy.)
Araplarda 3 farklı bölge var. Bu 3 ayrı dünyanın kendi etraflarında farklı kültür oluşturduklarını söyleyebiliriz. Roma ile ticari ilişkiler kurmuş kıyı şeritlerinde GrekoRomen kültürü oluşmuş. Nüfusun daha yoğun olduğu iç kesimlerde ise aşiret kültürüne sahip Arap kabileleri mevcut. Araplarda aşiretçilik gelenek haline gelmiştir. İslam’ın ortaya çıkmasıyla kabileleri birleştirmesi Kabile Kültüründen Halk Kültürüne geçişi sağladı.
Gazilik ve Şehitlik unvanlarının askeri alanda önemli etkileri olmuştur; 730’da Cerrahın Kafkasya’da kaçan askerlerine “kim cennete gitmek istiyor” demesi savaşı ona kazandırmıştır. Pek çok siyasi olayın altında ticaret kaygısından söz edebiliriz. İslam tarihinde ilk düşmanların tüccarlar olması, kavimleri yağmalamaları, Sicilya, Rodos, Roma gibi şehirler almaları gibi faaliyetleriiliriz. kkate değerdir ticari kaygılar güttüklerini ortaya koyuyor. Genel olarak İlk zamanlarda Cihat gayesi içinde sonra ise ticari gaye ile fetihleri yapıldığını ifade edebiliriz.
Hz. Muhammed’in ölümünden sonraki ilk on yıl içinde İslam orduları Arabistan dışına büyük bir hızla çıkarak Sasanileri bertaraf ettikleri gibi Roma İmparatorluğundan Mısır, Filistin, Suriye’yi almışlardı. Asırlardır Arabistan dışında hiçbir varlık gösteremeyen Arapların bu hareketi yeni dinin verdiği psikolojik motivasyon ve nüfus artışı ile ilgilidir.
636’da Doğu Roma Ordusunu Müthiş bir yenilgiye uğrattıktan sonra Şam’ı ele geçirdiler. 637’de ise Kudüs Arapların eline geçti. 642’ye gelindiğinde onların Kayseri’ye kadar ilerlediklerini görüyoruz. 649’da Kıbrıs ele geçirilmiş 655’te Phoinix deniz savaşıyla Roma donanması mahvedilmiş. İmparatorluk Arapları ancak Çanakkale boğazına geldiklerinde Greek ateşini kullanarak durdurabilmiştir.
718’e gelindiğinde İspanya’nın tamamı Arapların elindeydi. Bununla birlikte Arapların ilerleyişi durmuş değildi. Avrupa içlerine girmeyi hedeflemişlerse de 732’de Prene dağları eteklerinde Franklarla Tour muharebesinde yenilgiye uğramışlardır. Son yapılan araştırmalar Tour Mücadelesinin çok küçük askeri kuvvet ile yapıldığını böyle bir mücadelenin dünya tarihine çok büyük bir etkisi mevcut olması dikkate değerdir. Bu mağlubiyetten sonra Araplar artık bu sınırları daha fazla zorlamayacaklardır. Bundan sonra dikkatlerini Akdeniz bölgesindeki hadiselere yöneltmişledir. Sicilya ve Girit’i ele geçirdiler. 731’de Hazar kağanının oğlu Barsik Gence’de ki muharebede İslam ordularını yok etti. İstanbul, Hazar, Tour’da durduruldu. Bu hat önemli. Temel faktör Arapların ilerleyiş motivasyonunu kaybetmiş olmalarının yanında zenginleşmenin nihai evresi zevk-i sefa içine girerek formatlarını değiştirmeleri Arap gerilemesinin nedeni. Günümüzde ne ispanya ne de Sicilya’da çok az tesiri haricinde İslam kültüründen söz etmemiz mümkün değildir.
